Czynny żal w prawie skarbowym – czym jest?
Czynny żal w prawie karnym skarbowym to instytucja prawna nieograniczająca się do jakiegoś wąskiego zakresu czynów, a umożliwiająca podmiotowi, który dopuścił się takowego czynu zabronionego pod groźbą kary w dziedzinie prawa podatkowego, uniknięcie odpowiedzialności karnej lub złagodzenie tej odpowiedzialności. Jest to forma dobrowolnego ujawnienia przez sprawcę własnego przestępstwa lub wykroczenia skarbowego odpowiednim organom, tj. organowi podatkowemu lub organowi ścigania, przed wszczęciem wobec niego postępowania karnego skarbowego lub zanim organ ten uzyska informacje o popełnieniu przez niego przestępstwa. Korzyść wynikająca z instytucji czynnego żalu to przede wszystkim możliwość uniknięcia odpowiedzialności karnej, co oznacza, że osoba, która dobrowolnie ujawni swoje przewinienie i spełni inne warunki określone w przepisach, może nie zostać pociągnięta do odpowiedzialności karnej, lub jej kara może zostać znacznie złagodzona.
Należy podkreślić, że czynny żal nie zawsze wyłącza odpowiedzialność. W przypadku, gdy organy skarbowe lub organy ścigania już posiadają informacje o przestępstwie i rozpoczęły postępowanie, skorzystanie z tej instytucji może nie przynieść oczekiwanych rezultatów. Instytucja ta jest więc zasadniczo narzędziem wspierającym uczciwość i transparentność w relacjach podatkowych, zachęcającym do samodzielnego korygowania błędów i zaniechań bez przymusu sankcji karnych.
Jak napisać czynny żal do urzędu skarbowego?
Złożenie czynnego żalu musi spełniać określone prawem warunki, przede wszystkim obejmować kompletność złożonych informacji. Podmiot, który zamierza skorzystać z tej możliwości, powinien złożyć stosowne oświadczenie, a często uregulować zobowiązanie podatkowe, wskazać okoliczności (i ew. inne osoby), przyczynę (często do zaistnienia czynu zabronionego dojść może wskutek niewiedzy, awarii sprzętu, błędnego pouczenia lub nieprzekazania dokumentu księgowego) czynu zabronionego.
Pytanie czy składający czynny żal powinien umieć zakwalifikować swój czyn. Można na to odpowiedzieć w ten sposób: skoro wie już, że coś jest do poprawienia i jest konieczna auto - denuncjacja, to raczej jest tylko kwestią techniczną wskazanie przepisu, którego naruszenia się dopuścił.
Do kiedy jest czas na napisanie czynnego żalu ? Do czasu, kiedy organ ścigania powziął wyraźnie udokumentowana wiadomość o popełnieniu przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego, bądź też do rozpoczęcia przez organ ścigania czynności służbowej, np. przeszukania, czynności sprawdzających lub kontroli, chyba że czynność ta nie dostarczyła podstaw do wszczęcia postępowania o ten czyn zabroniony.
Kto może złożyć czynny żal do US ? Sprawca, współsprawca, podżegacz, pomocnik, usiłujący. NIE może złożyć czynnego żalu prowokator, sprawca kierowniczy i polecający.
Uwaga. Przygotowanie - co do zasady, na gruncie kodeksu karnego skarbowego, karalne nie jest. Poza tym warto wiedzieć czy mamy do czynienia z wykroczeniem, czy przestępstwem skarbowym. Usiłowanie, przygotowanie, podżeganie i pomocnictwo są niekaralnymi formami wykroczenia skarbowego.
Co powinien objąć czynny żal? Najważniejsze jest ujawnienie tego, czego organ nie wie, czyli przekazanie informacji nieznanych organowi: czas, miejsce popełnienia, niestety - w razie takiej konieczności, osoby współdziałające.
Po drugie należy uiścić w całości należności publicznoprawne, o ile takie uszczuplenie nastąpiło. Należność musi być wymagalna. I tutaj musimy rozróżnić sytuację w której z istoty zobowiązania wynika co i ile należy uiścić, a kiedy należy poczekać na wyznaczenie przez organ terminu do uiszczenia w całości wymagalnej należności publicznoprawnej.
Kwestia odsetek jest sprawą sporną. Odsetki nie są kategorią karnoskarbową.
Forma zawiadomienia. Zawiadomienie wnosi się na piśmie albo ustnie do protokołu. USTAWA z dnia 8 czerwca 2022 roku o zmianie niektórych ustaw w celu automatyzacji załatwiania niektórych spraw przez Krajową Administrację Skarbową, zawiadomienie do finansowego organu postępowania przygotowawczego może być złożone także za pośrednictwem konta w e-Urzędzie Skarbowym. Co do wymogów formalnych - przepisy nie nakładają szczególnego kształtu, wymogów pisma, poza tym, że musi zawierać informacje o których napisałam. Nie jest to jednak żadne kwalifikowane pismo, nie ma żadnych rygorów formalnych, ani przymusu co do autorstwa, chociaż można skorzystać z pomocy adwokata, wówczas z pewnością poza przekazaniem czystych faktów nie musisz się martwić o to JAK pisać.
Jak wysłać czynny żal elektronicznie?
Czynny żal składasz do organu, w którym się rozliczasz. Czynny żal możesz złożyć do urzędu skarbowego, inspektora kontroli skarbowej lub urzędu celnego, a także za pośrednictwem swojego uwierzytelnionego konta w e-Urzędzie Skarbowym. Pismo złożone przez internet musi być podpisane podpisem kwalifikowanym, profilem zaufanym lub podpisem osobistym (co do tego rozwiązania dla posiadaczy e-dowodów możesz sprawdzić: https://www.biznes.gov.pl/pl/portal/0076). Na koniec pamiętaj, że osobną niejako kategorią jest auto-poprawa deklaracji - nie podlega karze za przestępstwo skarbowe lub wykroczenie skarbowe sprawca czynu zabronionego dotyczącego złożenia deklaracji lub przesłania księgi, jeżeli po jego popełnieniu została złożona organowi podatkowemu prawnie skuteczna korekta deklaracji lub księgi dotycząca obowiązku, którego nieprawidłowe wykonanie stanowi ten czyn zabroniony, a nie wymagają korekty ani składania czynnego żalu tzw. oczywiste omyłki w zeznaniu dochodowym osób fizycznych powstałe z winy organu podatkowego lub płatnika. W sposób oczywisty zresztą ta druga sytuacja nie może być objęta reakcją karną - odpowiadać możesz (co do zasady) tylko sprawczo, nie za działania/zachowania innych, ponadto przęstepstwo lub wykroczenie skarbowe możesz popełnić jedynie umyślnie, nieumyślnie tylko wówczas gdy ustawa tak stanowi.
